Czy wiesz czym jest taniec rytualny? Jak sama nazwa wskazuje – to ten rodzaj tańca, który stanowi ważny element różnego typu rytuałów magicznych i religijnych. To właśnie poprzez taniec rytualny – osoby wykonujące go oddawały cześć Bogu lub bóstwom, wierzyły, że zsyłają na siebie w ten sposób wszelką obfitość oraz stanowił swego rodzaju element komunikacji miedzy nimi a bogami. To, co istotne w tańcu rytualnym to fakt, iż każdy jego krok miał, a w wielu kulturach nadal ma, ogromne znaczenie – dlatego tak ważne jest jego skrupulatne wykonywanie. Pomyłka w tańcach rytualnych dla wielu osób – oddających w ten sposób cześć bogom – była niedopuszczalna i nierzadko wiązała się z ogromnym wstydem. Znacznie samego w sobie tańca rytualnego – pełniącego także funkcję uczczenia ważnych wydarzeń religijnych – pokazuje jak istotny w ogóle dla wielu z nas stał się taniec dziś i jak istotny był też wczoraj. Co warto wiedzieć o tańcu rytualnym, czego wyrazem był i jest nadal oraz jakie kultury wykorzystują go najintensywniej? Spieszymy z odpowiedziami!
Co wyraża taniec rytualny?
W zależności od okoliczności jego wykonywania – taniec rytualny może wyrażać całe spectrum emocji, na czele z chęcią zaznaczenia szacunku w stosunku do bogów, oddania im czci, prośbami o błogosławieństwo czy wybaczenie. Taniec rytualny może oznaczać też jedyną drogę ku temu, aby otrzymać swego rodzaju wtajemniczenie – a więc spodobać się bogom – oraz zadbać o szczęście i pomyślność w plemieniu czy danej rodzinie. Taniec rytualny to zarówno taniec myśliwski, wojenny, weselny czy pogrzebowy – to także różnego rodzaju tańce lecznicze, mające na celu uzyskanie konkretnego rezultatu (na przykład uzdrowienia, zesłania na siebie szczególnych łask). Od czego zależy więc to, co taniec finalnie wyraża? Od intencji, z jaką zostaje wykonany – podobnie jak może być ona pozytywna (upraszająca bogactwo, obfitość, odzyskanie sił, zwycięstwo w bitwie), tak może być też negatywna dla drugiej strony (dla przykładu – prosząc o wygraną dla swojego plemienia, upraszamy jednocześnie porażkę rywali). Dzisiaj najpopularniejszym przykładem tańca rytualnego jest wyżej wspomniany taniec wykonywany na weselu – mający nieść ze sobą wszystko co najlepsze dla świeżo zaślubionej pary.
Jak tańczyć taniec rytualny?
Kiedy wyobrazimy sobie taniec rytualny – większość z nas ma przed oczyma bardzo proste, nieco “twarde” w odbiorze kroki z elementami wykonywanymi dłońmi (na przykład z ich unoszeniem ku niebu czy klaskaniem). I rzeczywiście – to właśnie ta prostota i nieskomplikowanie tańca rytualnego są cechami charakterystycznymi tanecznego obrządku. Nierzadko tańcom rytualnym towarzyszy śpiew – jednak nie jest on konieczny. Taniec rytualny przypomina nieco dzisiejsze afirmowanie – a więc robienie konkretnych rzeczy z myślą o konkretnym rezultacie. Dla przykładu – podobnie jak dziś zapisujemy swoje cele, wizje i marzenia (korzystając więc z aktywności, jaką jest pisanie – czy w zeszycie, czy na komputerze), tak niegdyś poprzez ruch ciałem, chciano uzyskać satysfakcjonujący efekt. Tak zwany “taniec Dionizosa”, z którym być może spotkała się część z nas – a więc ten związany z zabawą, lekkością, śmiałym korzystaniem z trunków – to również taniec rytualny (ponieważ miał na celu oddanie hołdu Dionizosowi – czyli greckiemu bogowi płodności, wina, dzikiej natury).
Cechy charakterystyczne tańca rytualnego
Chociaż taniec rytualny jest na tyle elastycznym, swobodnym “narzędziem” do wyrażania siebie, swoich emocji, odczuć oraz intencji – są pewne cechy wspólne tańców tego typu, na przykład wykonywanie ich w kole. To właśnie w ten sposób zbierała się społeczność – a więc na przykład plemię – aby chwalić bogów poprzez ruch taneczny. Niektóre tańce rytualne połączyła pantomima – rodzaj bezgłośnego przedstawienia. Obserwując rozwój tańców rytualnych, ich zmiany na przestrzeni wieków i liczne modyfikacje jakie nastąpiły i wciąż następują – bez wątpienia nasuwa się myśl o tym, iż rzeczywiście taniec towarzyszy nam od dawien dawna (co więcej – odgrywa niezwykle istotną rolę w naszym życiu!). To swego rodzaju nośnik emocji – zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Czego trzeba, aby dobrze wykonać taniec rytualnych? Konkretnych kroków, ustawień ciała, kształtów figur, jakie zamierzamy przybierać – ale przede wszystkim… najprawdziwszych emocji! Ukazując swoje emocjonalne, autentyczne oblicze w tańcu, rozpoczynając go z określoną intencją, a następnie “niosąc ją” ze sobą przez cały czas trwania układu – możemy mieć pewność, że nasz taniec rytualny wzbudzi w obserwatorach wiele refleksji na temat ludzkich przeżyć i odczuć.
Które plemiona nadal wykonują tańce rytualne?
Do plemion wciąż wykonujących tańce rytualne należą między innymi Amerykańscy Indianie Hopi – jednak eksperci nie posiadają wiedzy na temat tego jak bardzo ich taniec zmienił się przez wszystkie lata swojej obecności w życiu plemienia. Innym przykładem grupy nadal wykonującej taniec tego typu są mieszkańcy afrykańskiej wioski Togo, którzy – poprzez odpowiednie tworzenie układów tanecznych, swego rodzaju odpowiedników dzisiejszych choreografii – chcą wypędzić z miejsca swojego zamieszkania negatywne siły. Nieco bardziej mrocznie do kwestii tańców rytualnych podchodzą wyznawcy voodoo z Haiti – których celem jest… wskrzeszenie zmarłych. Jak się okazuje – choć w naszej kulturze tego typu taniec rytualny wydaje się czymś absolutnie niestandardowym – wielu ludzi na całym świecie nadal go kultywuje, a sens tańczenia z intencją przekazuje kolejnym pokoleniom.
Taniec rytualny – podsumowanie
Skoro taniec rytualny jest wręcz “naszpikowany” intencjami, celami, emocjami – czy można wykonywać go bez nich? Owszem – każdy układ taneczny może czerpać z jego kroków, schematów, kształtu ustawienia, jednak wówczas nie jest on już tańcem rytualnym, a po prostu, nawiązującym do danej kultury. Jako zarówno początkujący, ciekawy nowych stylów tancerze, jak i ci z wieloletnim doświadczeniem – jak najbardziej możemy (a nawet powinniśmy!) inspirować się takimi tańcami, które w naszej kulturze uznawane są za nieco inne, oryginalne, zaskakujące. Im częściej i więcej będziemy próbować, testować, eksperymentować z tańcem – tym łatwiej przyjdzie nam “otwieranie głowy” na to co nowe, co może przełożyć się na znacznie lepsze efekty w tańcu samym w sobie!
