Polska słynie nie tylko z pięknych krajobrazów, ale również z niespotykanego tańca narodowego. Tańca, który z czasem stał się popularny niemal w całej Europie. Tańczony we Francji, czy w Niemczech podczas dorodnych uroczystości – stał się dumą naszego kraju. Oto Polonez.
Polonez. Nazwa ta mówi sama za siebie. Każdy Polak kojarzy ten termin z historią, literaturą Adama Mickiewicza i przede wszystkim – tańcem. Tańcem, który króluje na studniówce, ważnych okolicznościach, czy wprowadza gości w przyjęcie weselne. Wszyscy wiemy, jak wykonywany jest Polonez, jakie stroje mu towarzyszą. Ale czy zastanawiałeś się kiedykolwiek, co zapoczątkowało Poloneza i co symbolizuje Polonez? O tym wszystkim opowiem w poniższym artykule. Miłej lektury!
Polonez – definicja pojęcia
Polonez jest tańcem narodowym, a sama nazwa wzięła się z języka francuskiego i wywodzi się z przymiotnika „polonaise” i oznacza po prostu „polski”. Taniec ten zalicza się do tańca korowodowego, chodzonego. Wykonywany w metrum trójdzielnym, gdzie cały układ opiera się na ruchach par według prostej lub krętej linii, gdzie całość tworzy niebywałe widowisko.
Polonez zaliczany jest do tańca uroczystego, podczas którego tancerze ubrani w eleganckie stroje wykonują ruchy z wyprostowaną sylwetką, nadając całości gracji. Dawniej polonez wykonywany był w kostiumach szlacheckich, dzisiaj – często tańczony w strojach narodowych lub uroczystych.
Taniec nie jest wymagający. Tancerze stoją obok siebie, a partner podtrzymuje lewą dłoń partnerki. Złączone dłonie są troszkę wyciągnięte do przodu, a pierwszy krok jest nieco dłuższy i mocniejszy od pozostałych. Dwa pozostałe – krótsze i łagodniejsze. Sam taniec tańczony jest do „Pożegnanie Ojczyzny” Ogińskiego lub do utworu Wojciecha Kilara. Zarówno jedna, jak i druga kompozycja zapiera dech w piersiach i opiewa dumą każdego Polaka.
Polonez – poznaj historię tańca
Polonez to najstarszy taniec narodowy. Pochodzi z XIX wieku, gdzie popularny był w wyższych warstwach społeczeństwa. Do dzisiaj jest uważany za taniec szczególny, przede wszystkim dla narodowości polskiej. Wywodzi się on z tańca pieszego ludności, który z czasem zaczęto przedstawiać na dworach magnackich, w lekko zmienionej formie.
Polonez tańczony był również na dworach królów polskich, gdzie stanowił ważny element ceremonii dworskiej. Za jego pośrednictwem rozpoczynano też bale. Tradycja ta zachowała się, gdyż do dnia dzisiejszego wykonywany jest na początku balu maturalnego, czy też przyjęcia weselnego.
Współczesna wersja jest bardzo podobna do tej z wieku XVIII. To właśnie w tamtym okresie Polonez przybrał formę bardziej stonowanego, powstał zachowany do dziś – krok polski, czyli ruch taneczny wykonywany bardzo powoli i bez żadnych podskoków.
Z czasem taniec stał się popularny w całej Europie, a głównie w Niemczech. Tańczono go na dworach, a także podczas uroczystości kompozytorskich. Niedługo później uczono go w szkołach konwentualnych i na pensjach przez instruktorów tańca często pochodzących z Niemiec lub Francji.
Polonez prezentowany był przez uczniów całej Europy. To ten polski taniec gościł podczas licznych popisów czy bali organizowanych raz w roku.
W 1815 roku Polonez tracił na popularności ze względu na jego charakter oficjalny. Po II wojnie światowej powstały opracowania, w których prowadzono dyskusje, czy Polonez ma zostać przywrócony do współczesnej praktyki tanecznej, czy doszukiwać się dla tańca nowych rozwiązań scenicznych. Podjęto decyzję, że tak ten symboliczny taniec powinien zostać zachowany tylko na bardzo wyjątkowe uroczystości.
Co ciekawe, w 2021 roku złożono wniosek, aby Poloneza wpisano na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Jak wygląda krok podstawowy w Polonezie?
Partnerzy ustawiają się bokiem do siebie. Następnie partner chwyta lewą dłoń partnerki i podtrzymuje ją. Tak ujęte ręce wyciągnięte są do przodu. Prawa ręka, zarówno u jednego, jak i u drugiego partnera jest lekko cofnięta i trzymana w dół.
Następnie partnerzy „na raz” lekko uginają kolano i wysuwają do przodu stopy: kobieta – prawą, mężczyzna – lewą. Ten krok jest znaczący, gdyż jest on najdłuższy i najmocniejszy z akcentowanym przeniesieniem ciężaru ciała. Dwa pozostałe kroki taneczne, czyli „na dwa” i „na trzy” są krótsze i łagodniejsze.
Jak wyglądają figury i układy w Polonezie?
Krok podstawowy w Polonezie jest dosyć urozmaicony. W tańcu widoczne są różne figury, które tancerze wykonują zespołowo i tym samym tworzą układ. Najbardziej znane figury poloneza to: ustawienie czwórkami, wąż, spirala, taniec w kole, tunel, korowód, mijanka. W trakcie wykonywania układu pary rozdzielają się, chodzą wężykiem, mijają się np. w rzędach, czy tańczą w kole.
Świetnie w choreografii sprawdza się figura tunelu. To właśnie w niej tancerze unoszą ręce do góry, pochylają się i mijają się dołem. Wszystko to odbywa się w korowodzie.
Ciekawostką jest to, że w trakcie Poloneza tancerze kłaniają się. Ukłony przez partnera, jak i partnerkę zazwyczaj odbywają się w takcie „na raz”. Przeważnie można je zauważyć w trakcie rozdzielania się pary lub podczas łączenia się tancerzy, a również przy mijance rzędowej bądź szeregowej.
Jaki strój obowiązuje podczas Poloneza?
Współczesny Polonez wykonywany jest w strojach eleganckich i wieczorowych. Panowie przeważnie białą koszulę, garnitur i męskie czółenka, a Panie długą, kunsztowną sukienkę i szpilki. W momencie wystąpień scenicznych tancerze ubrani są w stroje szlacheckie. Mężczyźni wówczas ubierają pas, żupan, kontusz, a na kostium kobiety składa się długa suknia i tzw. kontusik. Stroje te nawiązują do historii Polski i Księstwa Warszawskiego.
